Nieświeży oddech (halitoza) – przyczyny, diagnostyka i leczenie
Halitoza – co powinien wiedzieć student medycyny i stomatologii? Nieświeży oddech, znany również jako halitoza, to powszechny, lecz często bagatelizowany problem, który może wpływać nie tylko na relacje społeczne pacjenta, ale także sygnalizować poważniejsze zaburzenia zdrowotne. W artykule przybliżamy jego przyczyny, metody diagnostyczne i możliwości leczenia – zarówno z perspektywy stomatologicznej, jak i ogólnomedycznej.
Czym jest halitoza?
Halitoza to stan, w którym dochodzi do utrzymującego się lub nawracającego nieprzyjemnego zapachu z jamy ustnej. Może mieć charakter miejscowy (pochodzący z jamy ustnej) lub ogólnoustrojowy, co czyni ją zagadnieniem interdyscyplinarnym – ważnym zarówno dla dentystów, jak i lekarzy ogólnych, gastroenterologów, laryngologów czy endokrynologów.
Halitoza – przyczyny miejscowe
U ponad 80% pacjentów przyczyna nieświeżego oddechu leży w jamie ustnej. Do najczęstszych stomatologicznych źródeł halitozy należą:
Nagromadzenie płytki nazębnej – rozkład resztek pokarmowych przez bakterie beztlenowe prowadzi do produkcji lotnych związków siarki (VSC), odpowiedzialnych za nieprzyjemny zapach.
Choroby dziąseł i przyzębia – zapalenie przyzębia (periodontitis) jest częstym źródłem przewlekłej halitozy.
Próchnica zębów – szczególnie głęboka, z obecnością rozpadłych resztek pokarmowych w ubytkach.
Złogi i naloty na języku, głównie na jego tylnej części (grzbiet języka).
Martwa miazga zębowa, np. w przebiegu martwicy lub zgorzeli miazgi.
Źle dopasowane uzupełnienia protetyczne – korony, mosty czy protezy, które utrudniają higienę jamy ustnej i sprzyjają retencji bakterii.
Przyczyny ogólnoustrojowe halitozy
W przypadku braku patologii w jamie ustnej należy rozważyć przyczyny ogólnoustrojowe, takie jak:
🔸 Choroba refluksowa przełyku (GERD) – cofanie się treści żołądkowej może powodować kwaśny lub zgniły zapach z ust.
🔸 Uchyłek Zenkera – retencja treści pokarmowej w uchyłku gardła prowadzi do cuchnącego oddechu.
🔸 Niewydolność wątroby – charakterystyczny zapach amoniaku (tzw. foetor hepaticus).
🔸 Cukrzyca – zapach acetonu w oddechu w przebiegu kwasicy ketonowej.
🔸 Przewlekła niewydolność nerek – zapach mocznika (foetor uremicus), często określany jako „rybi oddech”.
Dodatkowo, czynniki dietetyczne (czosnek, cebula, alkohol) oraz używki (papierosy, tytoń bezdymny) mogą nasilać halitozę lub być jej wyłączną przyczyną.
Rodzaje halitozy
W klasyfikacji klinicznej wyróżniamy:
Halitozę prawdziwą – obiektywnie potwierdzalny nieprzyjemny zapach.
Halitozę subiektywną – pacjent odczuwa nieświeży oddech mimo braku potwierdzenia przez lekarza.
Halitofobię – zaburzenie psychiczne, w którym pacjent jest przekonany o nieświeżym oddechu pomimo braku jakichkolwiek dowodów (często wymaga konsultacji psychiatrycznej).
Diagnostyka halitozy
Proces diagnostyczny rozpoczyna się od wywiadu i badania jamy ustnej. W razie potrzeby można zastosować specjalistyczne testy:
Ocena organoleptyczna – bezpośrednie badanie zapachu przez lekarza.
Pomiar lotnych związków siarki (VSC) – z użyciem urządzenia halimetrycznego (halimetr).
Testy mikrobiologiczne – identyfikacja bakterii odpowiedzialnych za produkcję związków siarki.
Badania obrazowe i endoskopowe – przy podejrzeniu patologii przewodu pokarmowego lub górnych dróg oddechowych.
Jak leczyć halitozę?
Leczenie halitozy zależy od przyczyny. Zwykle konieczne jest podejście wielospecjalistyczne:
Zalecenia stomatologiczne:
Profesjonalna higienizacja jamy ustnej (usuwanie kamienia i płytki nazębnej).
Leczenie próchnicy, martwicy miazgi i stanów zapalnych przyzębia.
Edukacja w zakresie prawidłowej higieny języka, np. z użyciem skrobaczek.
Korekta źle dopasowanych protez i uzupełnień protetycznych.
Postępowanie ogólnomedyczne:
Leczenie GERD, cukrzycy, niewydolności narządowych.
Konsultacja z gastroenterologiem lub laryngologiem w razie podejrzenia uchyłków czy przewlekłych infekcji.
Psychoterapia – w przypadku halitofobii.
Podsumowanie
Nieświeży oddech to nie tylko problem estetyczny. Jako studenci medycyny i stomatologii powinniśmy traktować halitozę jako możliwy objaw choroby ogólnoustrojowej lub lokalnej. Kluczowe znaczenie ma dokładna diagnostyka, interdyscyplinarne podejście i edukacja pacjenta w zakresie profilaktyki i higieny jamy ustnej.
Szukasz więcej materiałów do nauki? Na Examed.pl znajdziesz:
Egzaminy LEK, LDEK i PES z odpowiedziami,
Atlasy anatomiczne,
Artykuły i streszczenia oparte na aktualnej wiedzy medycznej.